Doimiy tarzda gazak qilish istagi — ortiqcha vaznlilar uchun haqiqiy muammodir. Bu ko‘p ovqat iste’mol qilishiga qaramay, qomatni saqlab qoladigan ayollarga esa ehtiyot bo‘lishlari uchun sababdir. Ishtaha ochilishi ko‘plab jiddiy kasalliklarning alomati bo‘lishi mumkin.
Ochlik va ishtaha turli xil hodisalardir
Ochlik — organizmga ozuqa moddalari yetishmasligining obyektiv va aniq reaksiyasidir. Shu tariqa organizm odatdagi rejimda keyingi ishlash bosqichi uchun oxirgi ovqatdan so‘ng tugagan energiya zaxiralarini to‘ldirish kerakligini bildiradi.
Agar yangi to‘ldirish bo‘lmasa, organizm darhol qayta tiklana boshlaydi. Birinchi navbatda energiya zaxiralarining eng qulay turini — mushak to‘qimasidan glikogenni iste’mol qiladi, so‘ng gormonal muvozanatni o‘zgartiradi.
Shu bois siz parhezda bo‘lsangiz va vazn yo‘qotishga harakat qilsangiz ham ochlikdan qochishingiz kerak.
Butkul boshqa bir narsa — bu ishtaha. Ko‘pincha bu psixologik omillar, ba’zi hollarda kasalliklar tufayli yuzaga keladi. Ovqatdan zavqlanganingizda boshdan kechiradigan hissiyot emas, balki organizmning normal ishlashi uchun zarur bo‘lganidan ko‘ra ko‘proq ovqat yeyishga majbur qiladigan narsa xavflidir.
Ishtahaning ortishi — sog‘liq muammolari
Ishtahaning ortishi ham fiziologiyaga bog‘liq: bu ochlik tahdidi mavjud bo‘lganda organizmning himoya mexanizmidir. Organizm oziq-ovqat cheklovlari boshlanganda keyinroq sarflanadigan ortiqcha zaxirani yaratadi.
Organizmdagi bunday noto‘g‘ri ishlash ko‘pincha kasallik belgisidir. Aksar hollarda bunday ishtahaning sababi endokrin tizimning disfunksiyasi, shu jumladan, qandli diabet va qalqonsimon bez patologiyasi bo‘lib chiqadi. Haddan tashqari ortiqcha ishtaha gelmintik infestatsiyalar, shuningdek, ovqat hazm qilish tizimi kasalliklari, miya saratoni va gipoglikemik sindrom tufayli yuzaga kelishi mumkin.
Haqiqatan ham ishtahaning tushunarsiz o‘sishidan xavotirda bo‘lsangiz, biror chora ko‘rishdan oldin shifokor bilan maslahatlashib, ushbu obyektiv sabablarni bartaraf etish va sog‘liq muammolarini aniqlash uchun tegishli testlardan o‘ting.
Ishtaha ochilishining psixologik sabablari
Doimo ovqatlanish istagi bilan yursangiz, quyidagi psixologik muammolar paydo bo‘lishi mumkin:
- Surunkali depressiya va apatiya;
- Asabiylik;
- Charchoq;
- Doimiy stress.
Asabiylik yoqasida ekanligingizni his qilsangiz, uni ortiqcha ovqatlanish orqali qoplaysiz va o‘zingizni nazorat qilish yoki mavjud qiyin vaziyatni hal qilish orqali psixogen ochlikni yengib chiqolmaysiz. Bu holda psixoterapevtga murojaat qilishingiz kerak. Semizlik va sog‘liq muammolari psixologik muammolaringizga qo‘shilib ketishini kutmasdan buni bajaring.
Aldamchi ishtahaning boshqa sabablari
Yaxshiyamki yoki afsuski, nazoratsiz ishtahaning aksariyat holatlari butunlay boshqa sabablar bilan izohlanadi. Ko‘pincha bu sabablar insonning o‘z sog‘lig‘iga befarqligi bilan bog‘liq.
Bunday hollarda keraksiz paytda ochiladigan ishtaha quyidagi sabablarga ko‘ra yuzaga keladi:
- Noto‘g‘ri ovqatlanish;
- Organizmning suvsizlanishi;
- Uyqu yetishmasligi;
- Keragidan ortiqcha bajarilgan jismoniy faoliyat.
Ayrimlar shunchaki ko‘p ovqatlanishga o‘rganib qolgan va organizmlari ham bunga allaqachon ko‘nikkan. Ular uchun iste’mol qilinadigan kaloriyalarning ozgina kamayishi ham haqiqiy stressga aylanadi. Ba’zi ayollarda noto‘g‘ri ovqatlanish odatlari va oshqozonning kengayishi ishtahaning oshishiga sabab bo‘ladi.
Shirinliklar — bulochkalar va shokoladlarga bo‘lgan ishtiyoq ham tez hazm bo‘luvchi uglevodlar bilan to‘yinganlikni ta’minlaydi, ammo uzoq vaqt emas, chunki ular o‘z nomi bilan tez hazm qilinadi. Ishtahani pasaytirish uchun kletchatkaga boy, qayta ishlanmagan ovqatlarni iste’mol qiling — ochlik va ishtaha hissi uzoq vaqt davomida yo‘qoladi.
Bundan tashqari, ko‘proq suv iching — ba’zida suvsizlanish ovqatlanish istagi bilan aralashib ketadi. To‘g‘ri ovqatlanish turmush tarziga rioya qiling, jismoniy faoliyatni kundalik ishingizga qo‘shing, o‘z vaqtida uyquga yotib, yetarlicha uxlang. Bir oy ichida buning natijasiga guvoh bo‘lasiz.
Ishtaha ochilishining yana bir sababi hayz davri oldi sindromi va homiladorlikdir. Homiladorlik paytida siz odatdagidan ko‘proq vaznga ega bo‘lishingizni hisobga olib, kelgusida, ya’ni tug‘ish bilan bog‘liq muammolarga duch kelishingiz kafolatlanganiga asoslanib, ishtahangizni nazorat qilishingiz kerak. Ammo och qolmaslik va homilani muhim oziq moddalardan mahrum qilmaslik uchun foydali taomlarni iste’mol qiling, taomnomangiz muvozanatlashgan, vitaminlar va minerallarga boy bo‘lishi zarur.
